Filmoteka sądecka (20) Sirrka, czyli Aśka - znana na Wyspach, zapomniana w Polsce

Aśka Osmakiewicz za licealnych czasów była pierwszoplanową postacią zapoczątkowanego w 1971 r. w I LO im. J. Długosza w Nowym Sączu Festiwalu Młodych Talentów i zarazem przedmiotem westchnień legionu kolegów ze starszych klas.

Mieszkała w zaprojektowanym przez Zenona Adama Remiego dworku niedaleko plant, w pewnej odległości od ul. Jagiellońskiej, pod numerem 46. Królowała na estradzie osławionego KRAM-u w Myślcu nad Popradem, imponowała urodą i strojami, niekonwencjonalnym stylem bycia i pierwszorzędną figurą. Jako naoczny świadek mogę potwierdzić, że była prekursorką opalania topless nad Jeziorem Rożnowskim. Miała dziesiątki wzdychających do niej adoratorów (Marka Tobiasza, Janusza Głuca, Kazimierza Łozowskiego et consortes), nie zaniedbywała jednak nauki, wybijała się ponad przeciętność.
Jej chrzestna Maria Napadiewicz wspominała, że Aśka już jako trzyletni szkrab skakała po tapczanie odgrywając dla rodziny różne scenki, deklamowała wierszyki. Wakacje spędzała we Florynce z najlepszą przyjaciółką matki (obie były radiologami w szpitalu) i jej córką Anną. Przypominam sobie, jak opowiadała o naciskach mamy i znajomych, żeby po maturze zdawać na studia dyplomatyczne. Nie posłuchała, wsiadła w pociąg, wysiadła na dworcu Łódź Kaliska, zdała bez problemu egzaminy wstępne do Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej. Sporą w tym zasługę miała angażująca ją do spektakli poetyckich ś.p. Agata Konstanty, poetka i twórczyni teatralna z Domu Kultury Kolejarza (dzisiejszego MOK).
Podczas studiów Aśka zagrała kilka epizodycznych ról w serialach „Daleko od szosy”, „Rodzina Połanieckich” (była tu Rozalką, służącą Pławickich w Krzemieniu), „Kariera Nikodema Dyzmy”, a także w filmie „Był jazz” Feliksa Falka. Tuż po dyplomie (1980/1981) znalazła się w zespole aktorskim łódzkiego Teatru Nowego, którym kierował sam mistrz Kazimierz Dejmek.
Do Anglii wyjechała po raz pierwszy jeszcze jako studentka, na zaproszenie wuja, który załatwił jej sezonową pracę kelnerki w renomowanej restauracji. Nieźle posługiwała się językiem angielskim, którego podstawy dała jej babcia, Ludmiła Włodykowa, znana w Sączu nauczycielka mowy Szekspira. Sposób literackiego wysławiania się zdobyła na kursach w Oxfordzie. Nic zatem dziwnego, że dość szybko, chyba około 1984 r., wyemigrowała na Wyspy Brytyjskie, zamieszkała w londyńskiej dzielnicy West Heath, jej sąsiadami byli właściciele sklepów jubilerskich. Żeby żyć na poziomie zatrudniła się okresowo jako asystentka stomatologa, nie odmawiała też grania w reklamówkach, przynoszących niezłe dochody, uczestniczyła też w pokazach mody m.in. w kreacjach Cartiera.
Aktorską sławę przyniosła jej rola polskiego naukowca Grety Grotowskiej w 15-odcinkowym komediodramacie „A Very Peculiar Practice” (1986–1992), razem m.in. z Hugh Grantem i Alfredem Moliną, i przede wszystkim Sirrki Nieminem w serialu „Capital City” (1989), pokazywanym w naszej telewizji w okresie przełomu ustrojowego. Mogliśmy, tuż po opadnięciu żelaznej kurtyny, zobaczyć poprzez pracę młodych maklerów w londyńskim City, ciemne strony upragnionego, ale jednak drapieżnego kapitalizmu, niezdrową rywalizację w pracy, wyścig szczurów i właśnie Aśkę, która jako samotna Finka boryka się z problemami osobistymi i alkoholizmem. Ciekawostka: jednym z partnerów sadeckiej aktorki był Jason Isaacs, znany po latach z roli Lucjusza Malfoya we wszystkich częściach historii o Harrym Potterze, a w epizodycznej roli stoczniowa wystąpił Tomasz Borkowy (Andrzej Talar w serialu „Dom”).
Potem Aśka wcieliła się w… majora KGB Ninę Griszinę w „Śpiochach” („Sleepers”) z 1991 r. i młodą adwokatkę Magdę w „Madson” (1996). Wystąpiła też w remake’u głośnej serii z lat sześćdziesiątych „Randall i duch Hopkirka” (2000). Nazywano ją polską Gretą Garbo.
Po przyjeździe na Wyspy wyszła za mąż za Kazimierza Kańskiego (Brytyjczyka polskiego pochodzenia), ale małżeństwo rozpadło się po kilku miesiącach. Zachowała po rozwodzie nazwisko, a w 1995 r., w kolejnym związku, została szczęśliwą matką Krzysztofa Juliusza, zabierając często malucha na plany filmowe.
Od lat udziela się aktywnie w Teatrze Nowym działającym przy Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym w Londynie, przy King Street niedaleko Tamizy. Występowała nie tylko w sztukach Hemara, lubianych przez polonusów starszej daty, z łezką w oku wspominających przedwojenne teatrzyki i kabarety, ale jest też podporą ambitnej Sceny Poetyckiej z repertuarem od Gałczyńskiego do Stachury oraz od Herberta do Osieckiej, niestroniącej także od tematów aktualnych dla polskich emigrantów na londyńskim bruku, a nie tylko „przywiezionych” z ojczystego kraju. Przed rokiem po premierze „Pana Tadeusza”, jeden z recenzentów napisał: „Adam Mickiewicz chyba specjalnie dla Joanny Kańskiej napisał rolę Telimeny, kobiety pięknej, zmiennej, inteligentnej i łasej komplementów…”
Znana na Wyspach, zapomniana w Polsce. Nadal gra w serialach (nieznanych w Polsce) np. „Detektyw Foyle” (2002), „Material Girl” (2010) czy „Lekarze” (2011). W pamięci masowej widowni na świecie pozostaje jednak jako Sirrka, a w mojej po prostu – Aśka znad jeziora.

Jerzy Leśniak
Fot. arch. autora

Zmarł śp. ks. Józef Żurkowski Zmarł Remo Salvatorelli – przedsiębiorca związany z Mszaną Dolną