Co dalej z małymi szkołami?

Małe szkoły będą mogły służyć też lokalnej społeczności, np. jako miejsce realizacji polityki senioralnej - zakłada projekt noweli ustawy Prawo oświatowe, którym we wtorek ma się zająć rząd. To odpowiedź na zmiany demograficzne. Przepisy mają być alternatywą dla likwidacji małych szkół podstawowych.

Chodzi o nowelizację projektu ustawy Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw. Nowe przepisy mają pozwolić na dostosowanie edukacji na poziomie szkół podstawowych do zmian demograficznych, chroniąc przy tym – tam, gdzie jest to możliwe – usytuowane blisko domu rodzinnego, bezpieczne miejsca edukacji dzieci – szkoły podstawowe.

Resort zwrócił uwagę w uzasadnieniu do proponowanych zmian, że - jak wskazuje prognoza ludności Głównego Urzędu Statystycznego na lata 2023–2060 - liczba ludności Polski będzie systematycznie spadać. Do 2060 r. ma się ona zmniejszyć się do 30,9 miliona, co oznacza ubytek o 6,7 miliona ludzi (około 22 proc.). Kluczowym powodem tego stanu jest ujemny przyrost naturalny oraz starzenie się polskiego społeczeństwa.

Z aktualnej prognozy ludności na lata 2023–2060 wynika, że w Polsce do 2029 r. liczba dzieci w wieku 7–14 lat spadnie o ok. 5 proc. Do 2034 r. prognozuje się spadek o około 19,5 proc. w tej grupie wiekowej, a do 2060 r. spadek ten może wynieść o około 30 proc. (według skrajnego scenariusza demograficznego - o 48,3 proc.). Ponadto, na strukturę ludności poszczególnych regionów Polski mają wpływ procesy migracyjne wewnątrz kraju oraz emigracja za granicę.

Na podium ogólnopolskiego konkursu historycznego Ulica Matki Boskiej Bolesnej zostanie zamknięta na dwa tygodnie

Stąd proponowane zmiany, które mają sprzyjać uniknięciu likwidacji szkół podstawowych i służyć zaspokajaniu „różnorodnych potrzeb edukacyjnych i społecznych lokalnych wspólnot”.

Jak czytamy, „infrastruktura pustoszejącej z powodu zmian demograficznych szkoły (przedszkola i placówki) może więc być szansą na zaspokojenie potrzeb rodziców powracających na rynek pracy, przez zapewnienie w siedzibie szkoły opieki żłobkowej (np. w formie punktu opieki dziennej) oraz umożliwienie korzystania z wychowania przedszkolnego”. Projekt zakłada, że budynek szkoły będzie mógł być np. miejscem realizacji polityki senioralnej przez organ prowadzący szkołę.

Wnioskodawca zastrzegł jednak, że realizowanie tych zadań nie może negatywnie wpływać na zapewnienie odpowiednich warunków funkcjonowania przedszkola, szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

Propozycja zakłada też uelastycznianie funkcjonowania szkół podstawowych, w tym uproszczenie warunków tworzenia filialnej szkoły podstawowej. W szczególnie trudnych warunkach demograficznych lub geograficznych, możliwe ma być funkcjonowanie szkoły podstawowej obejmującej strukturą organizacyjną klasy I–III, I–IV albo IV–VIII oraz szkoły podstawowej filialnej obejmującej klasy I–III albo I–IV. Utworzenie szkoły filialnej, w miejsce innej szkoły podstawowej, będzie następowało w drodze przekształcenia tej szkoły w szkołę filialną podporządkowaną organizacyjnie szkole podstawowej obejmującej strukturą organizacyjną klasy I–VIII albo IV–VIII. Możliwe ma być prowadzenia zajęć łączonych w klasach I-III w sytuacji, w której do szkoły łącznie w klasach I–III uczęszcza nie więcej niż 12 uczniów. W ramach uelastycznienia rozwiązań organizacyjnych zaproponowano również możliwość tworzenia zespołów, w skład których będą wchodziły szkoły podstawowe.

MEN chce również, by szkoła podstawowa, licząca nie więcej niż 70 uczniów, mogła zapewnić zajęcia świetlicowe dzieciom objętym wychowaniem przedszkolnym w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w tej szkole. Dzieci te będą mogły mieć zapewniony na świetlicy podwieczorek.

Nowela ma też m.in. umożliwić - w przypadku szczególnie trudnych warunków demograficznych - przekazanie na podstawie porozumienia prowadzenia szkoły podstawowej ościennej gminie. Porozumienie ma gwarantować wszystkim uczniom miejsce realizacji obowiązku szkolnego w samorządowej szkole, bezpłatny transport do szkoły obwodowej oraz określi rozliczenia finansowe między samorządami.

Przepisy będą miały zastosowanie w przypadku likwidacji ostatniej szkoły (szkoła nie może liczyć więcej niż 70 uczniów) w gminie o niekorzystnych prognozach demograficznych w pięciu kolejnych latach. Takie przekazanie będzie mogło nastąpić po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora. Z danych Systemu Informacji Oświatowej wynika, że obecnie te regulacje mogłyby stosować się do czterech szkół.

Osobą odpowiedzialną za opracowanie projektu jest wiceminister edukacji Henryk Kiepura. (PAP)